...
biologia to życie,  newsy ze świata,  powtórka

Czy szczepionki działają?

Tydzień temu pisałam o tym, czym są szczepionki i jaki jest ich mechanizm działania. Dzisiaj przygotowałam odpowiedź dla tych, którzy zastanawiają się nad tym, czy szczepionki działają. O tym, że przynosiły i wciąż przynoszą rezultaty, najlepiej świadczą fakty, dane i wykresy.

 

Szczypta historii: szczepionki nas uratowały.

Dzięki wprowadzeniu obowiązkowych szczepień ludzkość praktycznie pozbyła się ze swojego życia takich przyjemności jak ospa prawdziwa czy polio. Zdaję sobie sprawę, że obecnie nie mamy styczności z tymi chorobami, więc niektórym łatwo je bagatelizować czy umniejszać znaczenie szczepionek w ocaleniu życia milionom ludzi. Ale epidemie tych chorób były prawdziwe i pochłonęły miliony istnień. Spójrzmy na fakty:

Ospa prawdziwa

  •  wywoływana wirusem Variola vera.
  •  brak terapii
  •  powikłania były raczej rzadkie, jednak śmiertelność wynosiła średnio 30% (w przypadku niektórych odmian sięgała nawet 95%). To całkiem dużo, biorąc pod uwagę, że zarazić można się było wszędzie, bo ospa roznoszona jest drogą kropelkową.

    dziewczynka z Bangladeszu chora na ospę

Na drzwiach domów można było spotkać oznaczenia takie jak poniżej, które informowały że w środku przebywa chory na ospę:

ospa prawdziwa kwarantanna

Według szacunków WHO w samym tylko XX wieku ospa prawdziwa zabiła 300 milionów osób na świecie. Jedynym ratunkiem okazała się szczepionka, która działała jeszcze w pierwszych dniach od zakażenia. Mimo, że pierwsze szczepionki nie były doskonałe i po szczepieniu umierało 1-2% pacjentów, to ludzie szczepili się chętnie. W 1967 WHO ogłosiła plan eradykacji (czyli całkowitego pozbycia się) wirusa ospy. W 1979 roku oficjalnie potwierdzono, że wyeliminowano wszystkie przypadki zachorowań na ospę na świecie. W tym momencie wirus Variola vera jest przetrzymywany w 2 laboratoriach na świecie (jedno w USA, jedno – w Rosji).

Polio (choroba Heinego- Medina, paraliż dziecięcy)

  • choroba wirusowa (Polio virus)
  • przebieg choroby różny, od łagodnego do śmiertelnego. Niestety najczęściej choroba dotykała dzieci, które potrzebowały wsparcia dla zanikających mięśni, żeby móc normalnie funkcjonować.
  • brak leczenia w przypadku rozwinięcia choroby. Istnieje skuteczna szczepionka.
  • 1/200 zachorowań prowadziło do nieodwracalnego, postępującego paraliżu mięśni (ze względu na paraliż mięśni oddechowych chorych umieszczano w tzw. żelaznych płucach, które miały umożliwić oddychanie) 
    polio żelazne płuca
    Pacjenci szpitala umieszczeni w tzw. żelaznych płucach – respiratorach umożliwiających oddychanie mimo sparaliżowanych mięśni.

     

  • kiedy rozpoczęto program eradykacji polio, choroba paraliżowała około 350 000 ludzi rocznie
  • Dzięki programom szczepiennym wprowadzonym na całym świecie występowanie polio zmniejszono o 99% od 1988 roku. Tak to wygląda w Polsce:
źródło: http://szczepienia.pzh.gov.pl/

 

Czy w dzisiejszych czasach świat potrzebuje szczepionek?

Gruźlica

  • wywoływana przez bakterie (Mycobacterium tuberculosis)
  • w przeciwieństwie do wcześniej wspomnianych chorób dalej szaleje na świecie: w 2014 roku z powodu gruźlicy zmarło 1,8 miliona ludzi na świecie
  • gruźlicę można leczyć, jednak poważny problem stanowi pojawianie się szczepów gruźlicy wielolekoopornej MDR-TB (Multi-Drug Resistant Tuberculosis), które są niewrażliwe na najczęściej stosowane do zwalczania tej choroby antybiotyki.
  • w Polsce szczepienia przeciwko gruźlicy są obowiązkowe. Tak wygląda historia szczepień i zachorowalności w naszym kraju:

    źródło: http://szczepienia.pzh.gov.pl/

Wyraźnie widać, że od momentu wprowadzenia szczepień ilość zachorowań gwałtownie spada. Jest to o tyle istotne, że w przeciągu kilku – kilkunastu lat szczepy bakterii uodpornią się na dostępne antybiotyki i stracimy narzędzia do walki z nimi. Nowych antybiotyków produkuje się coraz mniej, więc nasze możliwości drastycznie się kurczą.

Meningokoki – bakterie z rodzaju Neisseria meningitidis

  • są przyczyną tzw. choroby meningokokowej, na którą składają się zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub posocznica (sepsa). Mogą także wywoływać zapalenia płuc, zapalenia ucha środkowego, ropne zapalenie stawów czy zapalenie wsierdzia.
  • najczęściej chorują dzieci od 3 miesięcy do 1. roku życia
  • w Polsce dostępne są 3 różne szczepionki przeciwko meningokokom. Program Szczepień ochronnych na 2017 rok zaleca wykonanie takiego szczepienia, jednak nie jest ono refundowane ze środków Ministerstwa Zdrowia.

 

Odra

  • choroba wirusowa (Morbillivirus)
  • powikłania w przebiegu odry dotyczą 30% przypadków. Do powikłań zalicza się m.in.: biegunkę i silne odwodnienie, zapalenie płuc, zapalenie mózgu, drgawki, a w krytycznych przypadkach – śmierć.
  • istnieje leczenie tylko objawowe (czyli możemy leczyć objawy – np. nawadniać, ale nie zwalczymy przyczyny choroby)
  • istnieje skuteczna szczepionka, w Polsce występuje w 2 wariantach: MMR (zawierająca oprócz wirusa odry także wirusy świnki i różyczki) i MMR-V (dodatkowo zawierająca wirusa ospy wietrznej). Szczepienie jest w naszym kraju obowiązkowe od 1975 roku i jego skuteczność może potwierdzić poniższy wykres:
źródło: http://szczepienia.pzh.gov.pl/
  • Niestety, ze względu na unikanie szczepień, w Polsce notuje się coraz więcej przypadków zachorowań na odrę. Czy naprawdę musi dojść do wybuchu epidemii, żebyśmy docenili skuteczność szczepionek?

Czy warto się szczepić?

Duża część opisanych przeze mnie chorób jest spowodowana przez wirusy. Co to oznacza dla nas, w praktyce? Że w momencie zachorowania nie istnieje żaden lek, który chorobę zwalczy: możemy leczyć pacjenta objawowo (np. zbijać gorączkę, nawadniać, podawać środki przeciwbólowe itp) i czekać, aż wyzdrowieje. Ewentualnie mocno trzymać kciuki, żeby nie wystąpiły powikłania, które mogą prowadzić do trwałego uszczerbku na zdrowiu albo, w drastycznych przypadkach – śmierci. W przypadku chorób bakteryjnych ludzkość staje przed niemałym wyzwaniem – antybiotykooporność wielu szczepów bakteryjnych rozwija się w zawrotnym tempie, dużo szybciej niż jesteśmy w stanie opracować nowe, skuteczne leki. Szczepienia,mimo że nie są całkowicie pozbawione ryzyka efektów ubocznych, są w stanie uchronić nas nie tylko przed zachorowaniem, ewentualną antybiotykoterapią, ale i groźnymi dla zdrowia powikłaniami. Przecież już starożytni wiedzieli, że

lepiej zapobiegać, niż leczyć.

Uff.  Część historyczna już za nami. A W kolejnym wpisie:

➡ przechorować czy szczepić?

➡ dlaczego hasło „moje szczepienie, moja sprawa” nie jest prawdziwe, czyli kilka słów o odpowiedzialności społecznej

Jeśli nie czytaliście pierwszej części wpisu, to koniecznie zajrzyjcie tutaj.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Seraphinite AcceleratorOptimized by Seraphinite Accelerator
Turns on site high speed to be attractive for people and search engines.