...
biologia to życie,  do pobrania,  jak się uczyć,  powtórka

Problem badawczy, hipoteza, próba kontrolna.. – czyli szczególny typ zadań maturalnych.

Licznik tyka, do matury coraz bliżej. Zamiast panikować lepiej poćwiczyć określone typy zadań maturalnych. Z moich obserwacji wynika, że niekoniecznie pałacie miłością do projektowania doświadczeń, wymyślania hipotez. To może małe podsumowanie tego, co wiedzieć należy?

Co musicie umieć:

  • zaprojektować doświadczenie
  • rozróżnić próbę kontrolną i badawczą oraz wnioski i obserwacje
  • formułować problem badawczy
  • postawić hipotezę badawczą
  • zweryfikować hipotezę na podstawie uzyskanych wyników
  • formułować wnioski na podstawie uzyskanych wyników

 

No dobrze, to teraz powtórzmy najważniejsze kwestie:

problem badawczy – to problem (zagadnienie), który ma zostać rozwiązany przez nasz eksperyment. Może być formułowany jako pytanie lub w formie równoważnika zdania. Pamiętajcie: problem badawczy stawiamy PRZED rozpoczęciem doświadczenia, na etapie jego projektowania, więc nie uwzględniamy w nim wiedzy jaką dają uzyskane wyniki!

 

Eksperyment dotyczy kiełkowania nasion, jeden zestaw ma dostęp do światła, drugi nie. Jaki jest problem badawczy tego doświadczenia? Oczywiście: czy dostępność światła ma wpływ na kiełkowanie nasion?

próba badawcza – to nasz królik doświadczalny, czyli próba, w której zmieniamy jakiś czynnik, którego wpływ badamy (może to być np brak światła). Pamiętajcie, że prób badawczych może być kilka, np. w przypadku kilku różnych stężeń danej substancji.

próba kontrolna – nie ma wyniku bez kontroli. No bo skąd wiemy, czy zmieni się szybkość kiełkowania nasion bez dostępu do światła, jeśli nie wiemy, w jakim tempie kiełkują nasiona na świetle? W próbie kontrolnej tworzymy parametry najbliższe rzeczywistym, bo to do wyniku z kontroli będziemy porównywać wynik otrzymany w próbie badawczej.

 

Hipoteza – wstępne założenie, które wyraża nasze przypuszczenie co do wyniku eksperymentu, stawiane przed jego przeprowadzeniem. Uzyskane wyniki mogą potwierdzić lub obalić hipotezę, więc w przypadku naszego zadania hipotezy mogą być różne:

  • Dostępność światła ma wpływ na kiełkowanie nasion
  • Dostępność światła nie ma wpływu na kiełkowanie nasion.

 

Obserwacje – to TYLKO to, co możemy zobaczyć/ zmierzyć i porównać z próbą kontrolną. Do obserwacji zalicza się np. zmianę zabarwienia, ilość pęcherzyków gazu, zmianę kształtu komórek itp. W naszym zadaniu obserwujemy ilość wykiełkowanych nasion w kolejnych dniach w obu grupach badawczych.

Wnioski – wyciągamy na podstawie obserwacji (porównania próby badanej do kontroli) i odnosimy do stawianej na początku hipotezy (wniosek główny). Na podstawie uzyskanych wyników możemy oczywiście sformułować kilka wniosków. Jeśli nasze nasiona w grupie badanej i kontrolnej wykiełkowały w podobnej ilości, to wniosek będzie brzmiał: Dostęp światła nie wpływa na szybkość kiełkowania nasion. Pamiętajcie, że wnioski muszą wynikać z otrzymanych wyników (nawet, jeśli kusi, żeby błysnąć wiedzą i dorzucić coś od siebie).

 

 

Z jakimi zagadnieniami najczęściej łączone są zadania doświadczalne na maturze?

Jeśli wiecie, czego się spodziewać, możecie się do tego lepiej przygotować. Więc pod kątem projektowania doświadczeń warto powtórzyć:

  • enzymy i ich właściwości (wpływ temperatury, pH na działanie enzymów, wyznaczanie optymalnych warunków do pracy enzymów itp)
  • wykrywanie substancji organicznych
  • mechanizm dyfuzji prostej i osmozy (zjawisko plazmolizy, środowisko hiper-,  izo- i hipotoniczne,
  • wpływ fitohormonów na wzrost i rozwój roślin
  • wpływ czynników zewnętrznych na fotosyntezę, kiełkowanie i transpirację

To oczywiście tylko najczęściej powtarzające się zagadnienia.

A jeśli potrzebujecie więcej zadań, możecie zaopatrzyć się w książkę, np taką.

Dajcie znać jak przygotowania, no i jak Wam idzie z projektowaniem eksperymentów!

5 komentarzy

  • Khat

    Bardzo dobrze wytłumaczone. To nie jest tylko powtórka do matury, ale świetny trening dla każdego, kto swoją przyszłość wiąże z działalnością naukową. Praca w nauce to nieustanne rozwiązywanie problemów badawczych, stawianie hipotez ich weryfikacja, otrzymywanie wyników i noce spędzone na zastanawianiu się, jak te wyniki zinterpretować 😉

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Seraphinite AcceleratorOptimized by Seraphinite Accelerator
Turns on site high speed to be attractive for people and search engines.